Genel Bilgi

• Açelya, halk arasında “açelya bitkisi” olarak bilinen ve bilimsel olarak Rhododendron cinsinin bir parçası olan süs çalılarıdır. 

• Familyası: Ericaceae (zedegiller). 

• Renkli, gösterişli çiçekleri nedeniyle iç mekân bitkisi olarak da, bahçelerde dış mekân süs bitkisi olarak da kullanılır. 

Morfolojik Özellikleri

• Çeşidine göre boyu değişebilir; çalı formunda olup tipik olarak 0,3–2 metre arasında, bazı dış mekân türleri daha büyük olabilir. 

• Yaprakları genellikle koyu yeşil, parlak ve oval formdadır. (Bazı mevsimlerde yaprak döken türleri de vardır.) 

• Çiçekleri: Huni biçimli ya da huni-benzeri (funnel) yapıda; tek renkli ya da çizgili, lekelı formları bulunur. Renk skalası beyazdan pembe, kırmızıya, mor ve hatta turuncu tonlara kadar geniştir. 

• Çiçeklenme dönemi genellikle ilkbahar başından sonra başlar; ancak iç mekân ve özel formlar için değişebilir. 

Yetiştirme & Bakım Koşulları

Işık:

• Direkt güçlü güneşten ziyade yarı gölge (sabah güneşi + öğle gölgesi) alanlar tercih edilir. Açelya, aşırı güneşte yaprakları yanabilir ya da çiçeklenmesi zayıflayabilir. 

• İç mekân yetiştiriliyorsa parlak, filtrelenmiş ışık alan, ancak doğrudan cam kenarı ve öğle güneşi almayan bir yer idealdir. 

Toprak:

• Asit karakterli, humusça zengin, iyi drene edilmiş toprak ister. pH ideal olarak yaklaşık 4,5 – 6,0 aralığındadır. 

• Ağır, su tutan killi topraklarda kök çürümesi riski artar. 

Sulama:

• Toprak nemli kalmalı, ancak suyun bitkinin köklerinde biriktirilmesi veya suyun sürekli durması zararlıdır. 

• Yazın haftada yaklaşık 2-bes kez sulama önerilir; kışın ise sulama sıklığı azaltılmalıdır. 

Sıcaklık & İklim:

• Ilıman iklimleri sever. İç mekân yetiştiriliyorsa 15-22 °C arası ortamlar uygundur. 

• Don riski olan açık alanlarda genç bitkiler için koruma gerekebilir.

Budama & Gübreleme:

• Çiçeklenme sonrası ölü çiçek sapları temizlenebilir. Budama işlemi çiçek tomurcuklarının zarar görmemesine dikkat edilerek yapılmalıdır.

• Gübreleme: Asit seven bitkilere uygun, dengeli bir gübre seçimi yapılabilir. Toprağa yoğun gübre karıştırmak yerine organik malzeme (kompost gibi) tercih edilebilir. 

Kullanım Alanları

• İç mekânlarda dekoratif saksı çiçeği.

• Bahçelerde çit kenarı, sınır bitkisi, gölge bahçelerinde renk katmak için kullanılabilir.

• Şık çiçek görüntüsü sayesinde hediye bitkisi olarak da tercih edilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Toprak pH’ı fazla yüksek (alkali) ise besin alımı azalabilir, yapraklarda sararma görülebilir (kloroz). 

• Kök sistemi sığ olabilir; su birikimi ya da ağır topraklarda risk artar. 

• İç mekânlarda sıcaklık çok yüksekse ya da hava sirkülasyonu kötüyse çiçek dökümü yaşanabilir.

• Tüm bitki parçalarının zehirli olabileceği ve çocuk/evcil hayvanlardan uzak tutulması gerektiği bazı kaynaklarda belirtilmiştir (özellikle bazı Rhododendron türlerinde).